Rize’de 11-20 Nisan tarihleri arasında tam 10 gün süren bir kitap fuarı düzenlendi. Bu fuar neresinden bakacak olursak olalım, söz konusu tarihlerde Rize kent yaşamına damga vurdu dersek abartmış olmayız herhalde. Aslında Rize’de irili ufaklı kitap fuarları uzun zamandır yapılıyordu ancak organizatör kurum olan Rize Belediyesi, geçen yılı milat kabul edip bu işi ciddiyetle ve profesyonel bakış açısıyla yapmaya başladı. Bu sebeple geçen yıl ki fuar ilk kabul edilip, bu yılkine de “ikinci” denildi. Pek tabii, bu yıl yapılan fuar, her açıdan geçen yılkinden daha iyi organize olunarak icra edildi. Zaten fuar çadırı oldukça büyük tutularak ki zannediyorum 4000 m² imiş, geçen yılkine nazaran daha fazla yayınevi davet edilmiş oldu. 

            Şöyle ki organizasyonda; Dergâh Yayınları, Can Yayınları, Timaş Yayınları, Profil Yayınları, TUBİTAK Yayınları, Doğan Kitap, Nesil Yayınları, Doğu Batı Yayınları, Yapı Kredi Yayınları, İş Bankası Yayınları, İletişim Yayınları, Diyanet Yayınları, Ketebe Yayınları, Alfa Yayınları, Everest Yayınları, İthaki Yayınları, Türk Tarih Kurumu Yayınları ve Metis Yayınları gibi birçok üst düzey yayın evi stant açtı. Bunların dışında isimleri aklıma gelmeyen birçok yayın evi ve yayınevlerini temsilen yerel kırtasiye firmaları da fuarda aktif rol üstlendiler. Rize konulu kitaplar yayınlayan Rize Araştırmaları Vakfı (REVAK) ve Rizeli yazarların mensup olduğu RİŞAYDER, AZAL-DER ve Türkiye Yazarlar Birliği gibi birçok yazar kuruluşlarına da stant tahsis edilerek hassas davranıldı. Fuar çadırı muntazam döşendiği için her yayınevine eşit büyüklükte stant verildi, stantlar arasında yeterli mesafe de gözetilerek kaotik bir ortam oluşmasının önüne geçildi. Rize Belediyesi ve Rize Valiliğinin fuar komitesi çok önceden www.rizekitapfuari.com adresini aktif ederek, fuarla ilgili gerek yayınevi, gerekse yazar bilgilerini düzenli olarak paylaştı. 

            Fuara gerek konuşmacı, gerekse imza etkinliği için birçok ulusal ve yerel yazar katılım sağladı. Bunlar içerisinde Yusuf KAPLAN, Halit ERTUĞRUL, Vehbi VAKKASOĞLU, Ahmet ŞİMŞİRGİL, Banu AVAR, Serdar TUNCER, Nurullah GENÇ, Varol YAŞAROĞLU, Talha UĞURLUEL, Mustafa KARTOĞLU, Sinan YAĞMUR, Pelin ÇİFT, Ahmet TAŞAĞIL ve Mete YARAR gibi ulusal çapta ünlü isimler de vardı. Yerel yazarlar ise tüm fuar boyunca stantlarında okuyucuları ile buluştu. Araştırmacı tarihçi ANAPALI’nın bir takım karşılıklı yanlış anlaşılmalarla davetinin iptal edilmesi, akabinde olayın basına yansıması “reklamın kötüsü olmaz” mantığıyla kamunun dikkatini fuara çekti. Neyse ki Sn. ANAPALI ile aradaki yanlış anlaşılmaların sonradan tatlıya bağlandığını işittik ve memnun olduk.

            Fuara, Rize halkı yoğun bir ilgi gösterdi. Çadırın girişindeki kamera kayıtlarından yapay zekâ teknolojisi ile giriş yapan insan sayısı hesaplandı ve buna göre 10 günde yaklaşık 150.000 kişinin kitap fuarını ziyaret ettiği tespit edildi. Bu oldukça iddialı bir rakamdır ve belki de oransal olarak Türkiye rekoru olabilir. Şöyle izah edeyim, İstanbul’da düzenlenen ve dünyanın sayılı kitap fuarlarından olan TÜYAP kitap fuarına katılım rekoru 621.000 kişi imiş, bunu İstanbul nüfusuna (15.701.602 kişi) oranlarsak % 4 civarı bir katılım olduğunu görüyoruz. Komşumuz Trabzon’da ise yine 10 gün süren (22 Kasım-1 Aralık 2024) fuara katılım 200.000’i bulmuş. Trabzon nüfusuna (822.270 kişi) oranlarsak % 24’lük bir katılım olduğu görülüyor. İkinci Rize Kitap Fuarına katılım 150.000’i bulduğuna göre bu rakamı Rize nüfusuna (346.977 kişi) oranlarsak % 43 gibi bir katılım oranı çıkar ki, bu gerçekten Türkiye rekoru olabilir. Neresinden bakacak olursak olalım, gurur duyulacak bir tablo ile karşı karşıyayız. Bu gurur başta Rize Belediyesine ve Rize Valiliğine aittir. 

            Fuar komitesi; titiz davranarak organizasyona tuz biber olacak irili ufaklı ara etkinlikler de tertip etti. Her gün kapanış saatine yakın çocuklara hediye kitap çekleri vermek için mini bilgi yarışmaları fuara renk kattı. Kitap stantları içerisinde çocuklara hitap eden stantlar zaten dikkat çekiciydi. Bunun yanı sıra ebru sanatı, hattatlık ve kuklacılık gibi uğraşlara da stant tahsis edildi. Organizasyonun ev sahibi konumunda olan Rize Belediye Başkanı Sn. Rahmi METİN ve Rize Valisi Sn. İhsan Selim BAYDAŞ, neredeyse her gün fuarı ziyaret ederek bizzat sahada oldular. Belediye Başkan Yardımcısı Abdülkadir ÖKSÜZ ise ekibiyle birlikte tüm fuar süresince organizasyonu takip ederek oluşan tüm problemlere yerinde müdahale etti. Bunları dalkavukluk yapmak için belirtmiyorum, aksine başarının tesadüf olmadığının altını çizmeye çalışıyorum. 

            Yine de fuarla ilgili bir takım eksikliklerden ve bundan sonraki devam fuarlarda dikkat edilmesi gereken hususlardan da bahsetmek istiyorum. Mademki kitap fuarına Rize’de ciddi derecede teveccüh gösteriliyor, şüphe yok ki fuar komitesi de her yıl üzerine koyarak daha iyisini yapmaya çalışacaktır. Naçizane benim tavsiyelerimi maddeler halinde sıralayayım: 

• İlk değineceğim husus, tabii ki fuarda göremediğimiz bazı önemli yayın evleri. Özellikle sahibi Çayelili olan Kaknüs Yayınları bunların başında geliyor. Üstelik Kaknüs’ün Rize konulu kitapları bastığı koleksiyonu dahi bulunuyor. Kaknüs’ün dışında Remzi Kitabevi, İmge Kitabevi, Kırmızı Kedi Yayınları, Epsilon Yayınları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Sel Yayınları ve Ayrıntı Yayınları gibi büyük yayın evlerini sayabilirim. Bilemiyorum, bunların bir kısmı belki davet edilmiş ve muhtelif sebeplerle gelememiş de olabilirler.
• Etkinliğe davet edilen yazar profillerine bakıldığında genel olarak Muhafazakâr camianın takip ettiği yazarların davet edildiğini veya geldiğini görüyoruz. Kanımca siyasete doğrudan bulaşmamış her mahalleden yazarların da davet edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Hiç unutmuyorum, 2018 yılında Valilik binasının yanında, yine çadırda tertip edilen kitap fuarında standımızda rahmetli Yavuz Bahadıroğlu’nu ve Şair Ataol Behramoğlu’nu peşi sıra ağırlamıştık. Kuşkusuz bizim için unutulmaz bir deneyimdi. 
• Fuarda katılımcıların şikâyetlerinden anladım ki, hediye edilen kitap çeklerinin geçerlilik süresi ile ilgili sıkıntılar yaşandı. Özellikle fuarın son günü stantlar kapanmaya başlarken, çocukların yana döne ellerindeki çeki harcayabilecekleri stant aradıklarını gördük. 
• Fuar alanında birçok okuyucunun aradığı yayınevinin standını bulamadığına ve bu hususta yardım istediğine şahit olduk. Bazı okurlar muhtelif sebeplerle fuar alanını gezmeksizin, ilgilendiği kitabı nokta atışı bulmak, satın almak ve derhal çadırdan çıkmak isteyebilir. Bu sebeple çadırın girişinde bir yerde fuar çadırının bir krokisi olabilir. Bu krokide tüm stantlar ve yayınevleri yazılı olursa, okuyucu aradığı yayınevine doğrudan ulaşabilir. Hatta bu kroki yazar fotoğraflarının olduğu tanıtım broşürüne de eklenebilir. 
• Fuar çadırının girişinde çay standı yapılarak ücretsiz çay hizmeti verilebilir. Sonuçta çayın başkenti olan Rize’den bahsediyoruz ve birçok insan -pet bardak bile olsa- elinde çay ile fuarı gezmek isteyebilir. Stantlarda görev yapanlar da çay konusunda yoksunluk yaşadılar. Belediyenin görevlendireceği gençler, düzenli aralıklarla stantların çay ihtiyacını karşılayabilirdi. Elbette buna göre her köşeye çöp kutuları da konulması gerekecektir. 
• Yerel yazarların roman denemesi, şiir veya araştırma konulu çalışmaları komite tarafından önceden incelenmek suretiyle ödül sistemine tabi tutulmalı, açılış etkinliğinde ödül verilerek “yazarlık müessesesi” teşvik edilmeli. Hatta ödül olarak, önceden anlaşma yapılmış olan bir büyük yayınevinden o kitabın basılması temin edilmelidir. 
• Fuara ilçelerden gelen birçok okuyucu, kitap fuarı olduğunu tesadüfen öğrendiğini ifade etti. Buradan fuar tanıtımının ilçelerde yeterli seviyede yapılamadığını anlıyoruz. 
• Fuarın niteliğini ve prestijini daha da artırmak için, son kitabı yeni yayınlanmış olan önemli bir yazarın kitap tanıtım galasının bu fuarda yapılması sağlanmalı. Böylece fuarın ulusal çapta haber konusu olması söz konusu olabilir ve bu da ilimizin kültürel anlamda öne çıkmasına vesile olur kanaatindeyim. 

Sonuç olarak, Rize Belediyesinin bu muhteşem organizasyon için ciddi düzeyde bir bütçe ayırdığı ortada. Stant sahipleri kitap satışlarından ne derece tatmindir bilemiyorum ancak genel ilginin vardığı boyut düşünüldüğünde Rize şehri olarak üst seviye bir etkinlik yaşadığımızı kabul etmeliyiz. Rize kültürüne ve Rize’nin gelişimine zerre katkısı olan herkese minnettarım.