Zekat bağışı kimlere verilir, kimlere verilmez? İşte zekat bağışı ile ilgili dikkat edilmesi ve bilinmesi gerekenler.
İslam’ın yardımlaşma köprüsü olan zekat, yoksul ve muhtaç kimselerin hakkı olduğu için bu kimselere verilir. Zekat almaya hak kazananlar hiç malı olmayan kişiler veya zaruri ihtiyaçları dışında nisap miktarının altında malı olan kişilerdir. Kur’an-ı Kerim’de zekatın kimlere verilmesi ile ilgili ayetler bulunsa da Peygamber Efendimiz’in (S.A.V) Hadis-i Şerif, sünnet-i seniyye ve uygulamaları bizi zekatın ahkam ve adabı noktasında yönlendirmektedir. Tevbe Sûresi 60. Ayette mealen şöyle buyrulur: “Bunlar; fakirler (yoksullar), düşkünler, esaretten kurtulacaklar (âzat edilecek köleler) borçlu düşenler, Allah yolunda cihada koyulanlar (mukaddesatı korumak için mücadele verenler, ilim tahsil edenler), yolda kalmış olanlar ve zekât toplamakla görevlendirilen memurlardır. İşte Allah’ın kesin buyruğu budur. Allah bilen ve hikmetle yönetendir.” Zekat verecek kişi ilk olarak ihtiyaç sahibi durumundaki kardeş, kardeş çocukları, amca, hala, teyze, dayı ve onların çocukları gibi akrabalarını gözetmesinin yanında, dünyanın dört bir tarafında hayatını idame ettirmekle uğraşan, günlük yiyeceğini bulup yarına bir şeyi olmayan ve Allah yolunda ilim tahsil eden din kardeşlerine de zekat bağışını gönderebilir.
Zekat usûl ve fürû dediğimiz yani üst soy ve alt soy şeklinde ifade edilen anne, baba, dede, nine çocuk ve torunlara verilemez. Aynı şekilde bir kimse hanımına zekat veremediği gibi kadın da fakir kocasına zekat veremez çünkü aralarında bakma hükümlülüğü ilişkisi bulunur. Zeka verecek kişinin cami, okul ve yurt yapımı ve ihtiyaçları için verdiği para zekat sayılmaz. Bu tür bağışlarla Allah-u Teala’nın sevabına nail oluruz ancak verdiğimiz para zekat yerine geçmez. Zekat ayrıca nisap miktarı paraya sahip kişiye ve gayrimüslime de verilmez.
Zekat vermek için belirli bir zaman yoktur ve zekat her zaman verilebilir. Ancak ülkemizde ve İslam dünyasında zekat, yardımlaşma ayı olan Ramazan ayında veriliyor. Zekat ne zaman verilir? sorusundaki temel husus zekat verecek kişinin malının (nisap miktarı ve fazlasının oluşması) üzerinden bir yıl geçmesidir. Ramazan’da verilen zekat bir sonraki Ramazan’da bir yılı tamamladığı için, kişi de zekatını bu ayda veriyor.
Zekat farz bir ibadettir. Zekat verebilecek durumda olan kimselerin mallarında yoksulların hakkı olduğu gibi, zekatın getirdiği yardımlaşmayla birlikte toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürmesi de sağlanır. Zengin, malının ve varlığının şükrünü vermiş olur, yoksul kişi de ölçütlenen hakkını alır. Yani her iki taraf da birbirlerinin hakkını gözetir, farzla birlikte sünnetullah gerçekleşmiş olur. Zekat vermeyle birlikte bir nevi zengin taraf borcunu ödemiş olur ve yoksul kimse de hakkını alır. Yani Zekat Niçin Verilir? sorusunun en net cevabı hemen yanı başındaki ya da binlerce kilometre uzaktaki yoksulun ihtiyacının giderilmesidir. Böylece bir vücut olan Müslümanlar’ın bir organında yaşanan ağrı ve acı diğer organ tarafından hafifletilmeye çalışılır.
