ŞEHİTLERİMİZ-1-

Hemşin ilçesinde şehitlik olarak adlandırılan iki mekân vardır. Bunlardan biri Yeniköy mahallesinde bulunan Ali Paşa Şehitliği, diğeri Kantarlı köyü güneyinde Gumdiyon (Kundiyon) Şehitliği’dir.

Ali Paşa Şehitliği olarak anılan yer bir türbedir. Türbede yatan kişi de 1314-1334 (1898-1918) yıllarında yaşamış Memişoğlu ailesinden Beşe Yapıcı adlı Hemşin’li bir şehit askerdir. Babasının adı Süleyman, anasının adı Safiye olup halk arasında Şehit Paşa Dayı olarak anılan bu askerin hikâyesi şu şekilde rivayet edilmektedir; Bu asker seferberlik senesinde doğu cephesinde Ruslara karşı savaşırken Hopa dolaylarında şehit düşmüştür. Şehit düştüğünde üzerinde bir Kur’an-ı Kerim bulunur. Kurşunlardan biri Kur’an-ı Kerim’in üçüncü sayfasına kadar delip orada kalmıştır. Üzerindeki künyesinden kimliği tespit edilip ailesine haber ulaşınca köyden bir grup, Şehit Paşa’nın naaşını almaya giderler. Şehit düştüğü yerde elindeki silahını sımsıkı tutmakta ve alınmak istenmesine rağmen başarılamamaktadır. Durum şehidin babasına bildirilince babası “Tüfeği ver oğlum, o hükümetin emanetidir” diyerek tüfeği alır ve ilgililere teslim eder. Kalaslarla yapılan omuzluk bir sal ile şehit olduğu yerden alınan asker, uzun süren yolculuk ile köyüne götürülürken çok yorulan taşıyıcılardan birinin ağzından küfürvarî bir söz çıkar. Bu sırada naaş neredeyse yerinden kımıldatılamayacak kadar ağırlaşır. Neticede dualar ve istiğfarlarla doğduğu yer olan Hemşin ilçesinin Yeniköy mahallesine getirilerek buraya defnedilir.

 Önceleri ahşap bir kulübe içerisine alınan mezar, 1980 yılından sonra askeri idarenin müsadesiyle Hamdi Yapıcı tarafından betonarme bir türbe ve sanduka yapılarak çevresi düzenlenmiştir insanlar Şehit Paşa’nın türbesini Cuma sabahları ziyaret ederek Fatiha ve Yasin-i Şerif sureleri okurlar. Şifa niyetiyle buraya tuz, su, şeker bırakıp sonraları alanlar da olur. Rivayetlere göre Şehit Paşa, Cuma günleri türbeden ayrılır. Geceleyin köyün ortasından akmakta olan su’dan abdest aldığını görenler olmuştur. Bazı kişilerin rüyalarına girerek hayır veya şer işlediklerine dair mesajlar verdiği söylenir. Türbenin çevresinde silah atılmasını tasvib etmediği, böyle durumlarda silahın tutukluk yaptığı da söylenir. Bakım ve onarımı köylüler tarafından yapılan Şehit Paşa’nın türbesini yılda 450-500 kişi ziyaret etmektedir.

 Gumdiyon (Kundiyon) Şehitliği ise Kantarlı köyünün güneyinde Kito ile Ambarlı yaylası arasında Gumdiyon dağında aynı adla anılan yayla yolundadır. Etrafı taşlarla çevrili 8 adet kitâbesiz mezardan oluşan şehitlikle ilgili kesin bir tarihi bilgi olmamakla birlikte çevre halkı ve yaylaya çıkanlar tarafından bu mekândan saygı ile söz edilmektedir. Rivayetlere göre buradaki şehitler 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı)’ne katılan ve savaştan sonra memleketlerine dönmekte olan veya bu savaşa katılmak için yola çıkmış Osmanlı askerleridir. Askerler burada kar fırtınasına tutularak, ya da buz tutmuş gölün üzerinden geçerken buzun kırılması sonucunda göle düşmüş, boğularak şehit olmuşlardır. Daha sonra yaz mevsiminde şehitlerin naaşları yaylaya gelen insanlar tarafından bulunarak defnedilmiştir. Gumdiyon yaylasını kullanan ve bu yöreyi çok iyi tanıyan Hemşin ve Çayeli ilçesinin yüksek kesimlerindeki köylüler, bu yöreyi şehitlerden dolayı kutsal saymaktadırlar. Yöre halkı yayla mevsimi olan yaz aylarında bu yaylaya gelmekte ve şehitliği ziyaret etmektedirler. Yörede derdine çare arayanların Allah’a dua ve niyazda bulunduğu, dizlerinde derman ve vücudunda takatı kalmayan hastalar ile çocukların çimenlerin üzerine yuvarlanması ile şifa bulacakları şeklinde bir inanç mevcuttur. Şehitlere saygıdan dolayı yöre insanları buradaki gölde balık avlamazlar.

Milli Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanıp 1998 yılında yayınlanan Şehitlerimiz adlı kitapta Hemşin’den 4 şehit adı vardır. Bunlardan 3’ü 1890 yılında Japanya’ya yaptığı bir ziyaret’ten dönmek üzere yola çıkmış ve 19 Eylül gecesi Oshima adası’nın Koshine köyü açıklarında kayalıklara çarparak batan Ertuğrul Firkateyni’nde, 1’i de 1. Dünya Savaşı sırasında Şark cephesinde Lazistan Seyyar Jandarma Hudut Taburu emrinde savaşırken 4.12.1914 tarihinde Cevata muharebelerinde şehit olmuştur. Gerçi Hemşin’in verdiği şehitler elbette ki bu 4 kişiden ibaret değildir. Şehitlerimiz kitabının ilk sayfalarında verilen bilgiye göre listede yer alanlar, cephede savaşırken şehit olduğu veya yaralandığı tespit edilip kaldırıldığı hastahanede ölen kişileri göstermektedir. Cephede kaybolan, düşmana esir düşüp götürülen, akıbetinden haber alınamayan ve cesedi bulunamayan nice şehitler listeye dahil edilmemiştir.

Özellikle Sarıkamış muharebelerine katılıp şehit olmuş ve geri dönmemiş Hemşinlilerin çokluğu yaygın olarak bilinmektedir. Bu cümleden olarak Sarıkamış muharebelerine katılan Mutlu mahallesinden İnceoğlu İbrahim, cephede hastalanıp iyileşmesinden umut kesilince köyüne gönderilmiş, bin bir türlü zorlukla Hunut üzerinden Hodeçur boğazı yolu ile Elevit’e kadar gelmiş ve burada son nefesini vermiştir. Naaşı yakınları tarafından köyüne getirilen asker İbrahim’e torunu tarafından yakın zamanda Osmanlı mezar taşı tarzında bir kabir yaptırılmıştır.