Rize'nin şirin ilçesi Pazar'ın Akmescit Köyü'nde, cami avlularında ve aile mezarlıklarında bulunan tarihi mezar taşları, geçmişin izlerini günümüze taşıyor. Üzerlerindeki Osmanlıca kitabeler, yüzyıllar öncesine ait bilgilere ışık tutarken, dönemin dilini, inançlarını ve yaşam tarzlarını yansıtıyor.
Köyde yapılan araştırmalar sırasında tespit edilen dört önemli mezar taşı, üzerlerindeki dikkat çekici detaylarla öne çıkıyor:
Cami Avlusundaki 1. Kitabe: Hicri 1326 (Miladi 1910) tarihli bu mezar taşı, Nebi Mustafa'nın kerimesi Rukiye Hanım'a ait. Kitabede yer alan "Âh mine'l-mevt / Yâ İlâhî Fahr-i Âlem rahmeten li'l-âlemîn / Hürmetiyle kabrimi nur eyle yâ Rabbü'l-Rahîm / Lütfuna mazhar olanlar hûr u gılman içinde / Bin sene bir saniyedir yâ Erhamü'r-Râhim" dizeleri, dönemin dini inancını ve ölüm algısını gözler önüne seriyor.
Cami Avlusundaki 2. Kitabe: Hicri 1325 (Miladi 1907-1908) yılına ait bu mezar taşı ise Telatorzade Kasım Ağa'nın kerimesi Hadice Hanım'a ait. Kitabede yazan "Âh mine'l-mevt / Bu dünyada bulmadım hiç rahatı / Genç iken itdim fenâdan rıhleti / Kimse gülmez dahi kimseye gülmeye / Zevkine değmez cihânın mihneti" ifadeleri, genç yaşta kaybedilen birinin ardından duyulan hüznü ve dünyanın geçiciliğini etkileyici bir şekilde dile getiriyor.
Cami Avlusundaki 3. Kitabe: Hicri 1311 (Miladi 1893-1894) tarihli bir diğer mezar taşı da Telatorzade merhum ve mağfur Kasım Ağa'na ait. "Hüve'l-Bâkî / Âh kim bu âlem içre ben de şâd olmadım / Çâresiz bir derde düşdüm def'ine imkân bulmadım / Geçdi ömrüm görmedim sıhhat yüzün / Bir misafir gibi geldim ben de mihman olmadım" satırları, dünyevi dertlerden mustarip bir ruhun feryadını yansıtıyor.
Telatar Aile Mezarlığındaki Kitabe: Hicri 1175 (Miladi 1761-1762) yılına tarihlenen bu mezar taşı ise "Tilatari Oğlu Mustafa Çelebi"ye ait. Kısa ve öz bir ifadeyle merhum anılırken, sonunda "Ruhuna Allah Teala rızası içün El-Fatiha" niyazı yer alıyor.
Bu tarihi mezar taşları, Akmescit Köyü'nün kültürel mirasının önemli bir parçasını oluşturuyor. Üzerlerindeki yazıtlar, sadece isimleri ve tarihleri değil, aynı zamanda o dönemin insanlarının duygularını, düşüncelerini ve inançlarını da günümüze taşıyor. Bu tür tarihi eserlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması büyük önem taşıyor.
