Rize'nin Pazar ilçesi, köklü tarihiyle adeta bir açık hava müzesi niteliğinde. Kaleleri, köprüleri, mezar taşları, konakları ve serendeleriyle Rize'nin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan Pazar, geçmişte "Atina" adıyla anılıyordu. Bugün ise, ilçenin tarihine tanıklık eden Ciha ve Kız Kalesi ayakta kalmayı başarırken, sahil yolu inşası nedeniyle varlığı büyük ölçüde yok olan Zelek Kalesi'nin izlerini sürüyoruz.
Kız Kalesi: Efsanelerin Gölgesinde Bir Yapı
Pazar'da tarihi eser denildiğinde akla ilk gelen şüphesiz Kız Kalesi'dir. Yöreye göre bir Ceneviz kralının kızı için yazlık olarak inşa ettirdiği rivayet edilen kale, kolonizasyon döneminde güvenlik amacıyla kullanılmıştır. Çeşitli dönemlerde müdahalelere uğrayan yapının duvar taşlarındaki farklılıklar, bu müdahalelerin izlerini taşımaktadır. Kız Kalesi, yakın zamanda restore edilmiştir.
Ciha Kalesi: Volkanik Bir Tepede Stratejik Konum
Pazar'ın 9 km güneyinde, Hemşin Deresi ile Meleskur Deresi arasında volkanik bir tepe üzerinde konumlanan Ciha Kalesi, yörede tek olma özelliğine sahiptir. Lazca'da "kale" anlamına gelen "ciha" sözcüğünden adını alan kale, 360 derecelik bakış açısıyla stratejik bir öneme sahipti. Bizans döneminde inşa edildiği, Trabzon Rum İmparatorluğu döneminde ise tadilat ve ilaveler yapıldığı sanılmaktadır. Osmanlı döneminde kullanılmadığı düşünülen kalenin ana duvarları günümüze ulaşmış olsa da, iç kısmı büyük oranda çökmüştür. Güney ve doğu yönündeki giriş kapıları ise varlığını korumuştur. Ciha Kalesi de ilgili merciler tarafından restorasyon kapsamına alınmıştır.
Zelek Kalesi: Sahil Yoluna Kurban Giden Miras
Pazar'ın Sivrikale köyü sahilinde, denize doğru sivrilmiş bir kaya çıkıntısı üzerine inşa edilen Zelek Kalesi'nin, Kız Kalesi ile çağdaş olduğu düşünülmektedir. "Erkek Kalesi" olarak da anılan bu kalenin, Kız Kalesi'ni inşa ettiren Ceneviz kralınca yaptırıldığı rivayet edilir. Ne yazık ki, sahil yolu inşası gibi nedenlerden ötürü kale neredeyse tamamen yok olmuştur. Zelek Kalesi, Sivrikale ismiyle de bilinmektedir.
Pazar'ın bu değerli tarihi yapıları, ilçenin zengin geçmişini günümüze taşıyan önemli miraslardır. Bu kalelerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması, Pazar'ın kültürel kimliğinin devamlılığı için büyük önem taşımaktadır.
