Rize'nin Pazar ilçesine bağlı Darılı Köyü (eski adıyla Aranaş), geçmişin izlerini günümüze taşıyan önemli tarihi kalıntılara ev sahipliği yapıyor. Bu köyde yer alan eski cami avlusundaki mezar taşları, yalnızca birer defin taşı değil; aynı zamanda dönemin kültürünü, edebiyatını ve inanç dünyasını yansıtan nadide tarihi belgeler olarak dikkat çekiyor.
Darılı Köyü’nün harita üzerindeki konumu, bölgenin tarihi dokusunu ve yerleşim yapısını gösteriyor. Bu köy, Pazar’ın kadim köylerinden biri olup, yüzyıllar öncesine dayanan bir geçmişe sahiptir.
1839-1840 TARİHLİ MEZAR KİTABELERİNDEN BİRİ: MEHMED AĞA'NIN TAŞI
Eski cami avlusunda bulunan ilk mezar taşı, Hicri 1255 (Miladi 1839-1840) yılına tarihleniyor. Bu taş, "Serdarzade merhum Mehmed Ağa"ya ait olup, taş üzerindeki Osmanlıca kitabe şu şekilde çevrilmiş:
Fenadan bekâya eyledi Rıhlet ide kabrini Hak ravza-i cennet Serdarzade merhum Mehmed Ağa ruhuna Fatiha Sene 1255 [1839-1840]
Bu ifadeler, dönemin dini ve edebi diliyle kaleme alınmış; ölen kişinin dünya hayatından ebedi âleme göçtüğünü ve cennete kavuşması için dua istendiğini ortaya koyuyor.
BİR KADIN MEZAR TAŞINDAN: HADİCE HANIM’IN HATIRASI (1832-1833)
Avluda bulunan ikinci mezar taşı ise Hicri 1248 (Miladi 1832-1833) tarihli. Gönyeli bir aileden gelen Hadice Hanım’a ait olan bu taş, özellikle bir kadına ait olması açısından da ayrı bir öneme sahip. Kitabede şu satırlar yer alıyor:
Hüve’l-Bâki Göynye sancağında Atina Karyesinde Larozlu Oğlu kerimesi merhum Ve mağfur el-muhtaç Hadice Hanım ruhuna El-Fatiha Sene 1248 [1832-1833]
Bu kitabe, kadınların da toplumda değer gördüğünü ve onların ardından bırakılan taşların da incelikle işlendiğini gösteriyor.
TARİHE IŞIK TUTAN KİTABELER KORUMA ALTINA ALINMALI
Darılı Köyü’nde yer alan bu mezar taşları, yalnızca birer tarihî belge değil; aynı zamanda bölgenin kimliğini oluşturan kültürel miras unsurlarıdır. Bu kitabelerin korunması, belgelenmesi ve genç kuşaklara aktarılması, yerel tarih bilincinin gelişmesi açısından büyük önem taşıyor.
Yerel yöneticiler, tarih araştırmacıları ve kültür derneklerinin bu mezar taşlarına sahip çıkarak onları koruma altına alması, hem bölgenin turizmine katkı sağlayacak hem de kaybolmaya yüz tutmuş değerlerin gelecek kuşaklara ulaşmasını sağlayacaktır.
