Kaynak; Rize-Pazar Tarihi Mezar Kitabeleri(Murat Ümit Hiçyılmaz)
Pazar ilçesi son haliyle 10 mahalle ve 50 köyden oluşan oldukça büyük bir ilçedir.Ayrıca ilçe merkezinin mitolojik dönemlerden beri işlevi olan kadim bir kent olması,tabiatıyla tarihi mezar taşlarının da fazla olması sonucunu doğurmuştur.İlçe genelinde bulunan mezar taşlarının köy ve mahallelere göre dağılımı çoktan aza doğru şu şekildedir.
36 adet Uğrak köyünde,
16 adet Ortayol köyünde,
16 adet Suçatı köyünde,
10 adet Kocaköprü köyünde,
9 adet Yücehisar köyünde,
8 adet Başköy köyünde,
6 adet Akbucak köyünde,
6 adet Derinsu köyünde,
5 Adet Merdivenli köyünde,
5 adet Örnek köyünde,
4 adet Akmescit köyünde,
4 adet Aktepe köyünde,
4 adet Yeşilköy köyünde,
3 adet Bucak köyünde,
3 adet Sahilköy köyünde,
3 adet Sivrikale köyünde,
3 adet ZAFER Mahallesinde,
2 adet CUMHURİYET Mahallesinde,
2 adet GÜZELYALI Mahallesinde,
2 adet Darılı köyünde,
2 adet Hisarlı köyünde,
2 adet İKİZTEPE Mahallesinde,
2 adet Kesikköprü köyünde,
2 Adet Ocak köyünde,
2 Adet Sulak köyünde,
2 adet Şentepe köyünde ve
1’er adet Güneyköy köyünde,Irmak köyünde,PAZAR Mahallesinde ve Yemişli köyünde mezar taşı bulunmaktadır. Bütün gayretli araştırma ve soruşturmalara rağmen diğer mahalle ve köylerde Osmanlı dönemine ait kitabeli mezar taşlarına tesadüf edilmemiştir.
Pazar’daki mezar taşlarının 115’i erkeklere ve 48’i bayanlara aittir.Mezar taşlarından 56 adeti aile mezarlıklarında,107 adeti ise Cami hazirelerinde bulunmaktadır.
Mezar taşlarından 23 adeti bulunduğu esas yerden bir şekilde çıkmış olup,ortalıkta alelade bir halde durmaktadır.
Taşların en fazla bir arada bulunduğu yer 36 adet taş ile Uğrak Cami Haziresi’dir.Bu hazirede birkaç taşın kaybolduğu tahmin edilmekte,ayrıca çalışma yapıldığı alanlarda değerlendirilemeyen birkaç adet de mahalli yapım mezar taşı bulunmaktadır.Taşların en fazla farklı bölgelerde bulunduğu yer ise 5 farklı mezarlıkla Başköy köyüdür.
Pazar’daki mezar taşlarından 10 adeti bayan ve 10 adeti erkek olmak üzere toplam 20 adet taşın başlık kısmı kopmuş durumdadır. Ayrıca 1 taşın alt bölümü kırık olduğundan ve 1 adet taşın alt bölümü gömülü olduğundan künye ve tarih kısımları okunamamıştır. Bunların dışında 2 adet taşın da bir bölümü deforme olduğundan isim kısımları okunamamıştır.Ortadan ikiye bölünmüş başka bir taşta ise kitabe metni tam olarak okunabilmiştir.Ayrıca bir adet mezar taşı tamamen kitabesiz ,1 adet mezar taşı tarihsiz ve 1 adet mezar taşı da çalışmamızdaki tek mahalli yapım taşı olup isimsiz ve tarihsizdir.
CUMMHURİYET DÖNEMİNDEN BUGÜNE KADAR OLAN ŞEHİTLERİMİZ
Bunların dışında 1974 Kıbrıs Barış Harekâtında şehit Düşen Recai Vardal’ın Mezarlığı Samsun ili Bafra İlçesinde olduğu, onların dışında, Pazarlı şehitler: “Siirt çatışmasında şehit olan Pazar Mahallesi'nden Çetin Yurtseven, Mardin Delik çatışmasında şehit olan Irmak köyünden Orhan Baynazoğlu, Tunceli yolunda şehit düşen Subaşı köyünden Alaattin Köseoğlu, Şırnak Güçlükonak çatışmasında şehit olan Cumhuriyet Mahallesi'nden Nurettin Kadıoğlu, Mardin Nusaybin çatışmasında şehit düşen Yüksel Çakar, Şırnak Güçlükonak'ta bomba patlaması sonucu şehit olan Sessizdere köyünden Turgay Bal, Bingöl Yayladere karakol baskınında şehit olan Akmescit köyünden Mürsel Basa ve Kuzey Irak çatışmasında şehit düşen Tektaş köyünden Ecevit Bülent Şanal’a ait mezarlardan,
Cumhuriyet Mahallesinde şehit olan Nurettin Kadıoğlu’nun mezarlığı Pazar Belediyesince yeniden restore edilmiş olup, diğer şehitlerimizin mezarlıklarında ilgililer tarafından şehitlerimize layık bir şekilde düzenlenmiştir.
Pazar Belediyesi şehitlerimizin anısına Şehir merkezi Sahil yolunda mevcut üst geçitlere isimlerini yazmıştır.Her anma günlerinde ise Pazar Mülki Amiri,Belediye Başkanı,Kamu Kurum ve Kuruluş amirleri,STK lar,Siyasiler tarafından ziyaret edilmektedir..
(1).jpg)
