Pazar ilçesinin Ortayol Köyü (eski adıyla Meleskur), bünyesinde barındırdığı 16 adet tarihi mezar kitabesi ile adeta yaşayan bir açık hava müzesi niteliğinde. Yüzyıllardır topraklarında saklı kalan bu kitabeler, bölgenin zengin geçmişine ışık tutan önemli ipuçları sunuyor. Köyde yapılan çalışmalarla gün yüzüne çıkarılan bu asırlık taşlar, üzerlerindeki Osmanlıca yazıtlar ve özenle işlenmiş motiflerle ziyaretçilerini tarihin derinliklerine bir yolculuğa çıkarıyor.
Kitabeler, çeşitli ailelere mensup kişilerin yaşam öykülerinden kesitler sunarken, aynı zamanda dönemin sosyo-kültürel yapısına dair değerli bilgiler içeriyor. Her bir mezar taşı, üzerindeki ibareler ve vefat tarihleri ile farklı bir dönemin şahitliğini yapıyor. Örneğin, bazı kitabelerde dini öğütler, ölümün kaçınılmazlığı ve dünya malının geçiciliği vurgulanırken, bazılarında ise vefat eden kişilerin meslekleri, sosyal statüleri veya aile bağları hakkında bilgiler yer alıyor.
Ortayol Köyü'ndeki bu tarihi mezar kitabelerinden bazıları ve üzerlerindeki dikkat çekici detaylar şu şekildedir:
Pirimzade Osman bin Ömer Ağa: 85 yaşında vefat eden ve Hac vazifesini yerine getirmiş bir şahsiyet olan Osman Ağa'nın kitabesi, Hicri 1315 (1897-1898) tarihini taşıyor.
Müslimoğlu Kasım bin Mustafa: Hicri 1317 (1899-1900) tarihli kitabesinde, ziyaretçilere ruhuna Fatiha okuma çağrısı yapılıyor.
Pirimzade Hacı Osman Ağa'nın Zevcesi Ayşe Hanım: Hicri 1322 (1904-1905) tarihli bu kitabe, dönemin kadın şahsiyetlerine verilen önemi gösteriyor.
Pirimoğlu merhum Yusuf Ağa: Hicri 1272 (15 Kasım 1855) tarihli kitabesi, köydeki en eski kitabelerden biri olma özelliğini taşıyor.
Nuranzade Hüseyin ibn-i Yusuf: Hicri 1281 (1864-1865) tarihli mezar taşında, dünya malının geçiciliği ve ölümün gerçekliği üzerine düşündürücü ifadeler bulunuyor.
Pirimzade Âbeş Efendi: Hicri 1323 (1905-1906) tarihli kitabesi, vefat edenin ruhuna rahmet dileniyor.
Pirümzade Ömer Efendi: Hicri 1319 (1901-1902) tarihli bu mezar taşında da Fatiha duası isteniyor.
Ali Ağa: Hicri 1313 (1895-1896) tarihli kitabede, onun "Hak Ali Ağa'ya Adn-i eyleye cay u makâm" (Hak Ali Ağa'ya cennette makam eylesin) denilerek, kırk beş yaşında vefat eden zengin bir şahsiyet olduğu belirtiliyor.
Ferzade Muhammed Ağa'nın Kerimesi ve Meded Efendi'nin Zevcesi Mercan Hanım: Hicri 1316 (24 Nisan 1899) tarihli kitabe, Mercan Hanım'ın rahatsızlığına rağmen vefatının kaçınılmazlığını vurguluyor.
Körhanzade Mustafa ibn İbrahim: Hicri 1285 (1868-1869) tarihli kitabesi, cennet mekanı ve ziyaretçilerden Fatiha beklentisiyle dikkat çekiyor.
Ferazade merhum Muhammed Ağa'nın Kerimesi Gülsüm Hanım: Elli yaşında vefat eden Gülsüm Hanım'ın Hicri 1308 (13 Şubat 1891) tarihli kitabesi, onun ruhuna Fatiha talebinde bulunuyor.
Merhum Pirümzade Mehmed Ali Ağa: Hicri 1315 (15 Aralık 1897) tarihli bu kitabe, vefat edene rahmet ve ziyaretçilerden Fatiha niyaz ediyor.
Pirizade İdris Efendi'nin Valide-i Şefikası Fatma Hanım: Hicri 1287 (1870-1871) tarihli kitabesi, annesine duyulan sevgiyi ve hürmeti yansıtıyor.
Matoğlu Ahmed oğlu Ahmed: Hicri 1325 (1907-1908) tarihli kitabe, kendi hayatından kesitler sunarken, ebeveynlerinin hafızlık beklentisini ve kendi hayatındaki eksikliği dile getiriyor.
Kibarzade Ali ibn-i İbrahim: Hicri 1306 (1888-1889) tarihli kitabede dünya hayatının fani olduğu ve ölümün bir nasihat olduğu vurgulanıyor.
Numanoğlu Mustafa Bin Mehmed: Hicri 1207 (1792-1793) tarihli kitabe, köydeki en eski kitabelerden biri olup, ziyaretçilere dünya nimetlerine aldanmamaları ve yarın için tedbirli olmaları konusunda öğüt veriyor.
Ortayol Köyü'ndeki bu tarihi mezar kitabeleri, hem bölgenin kültürel mirası açısından büyük önem taşıyor hem de geçmişten günümüze uzanan bir köprü görevi görüyor. Bu eşsiz mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılması için gerekli çalışmaların yapılması, Pazar'ın bu tarihi zenginliğini daha geniş kitlelere tanıtmak adına büyük önem arz ediyor.
