BİLİMİ YAŞAMININ TEMELİ YAPAN BİR BİLGİN:
KÂTİP ÇELEBİ
Bilim adamları insanlığın en önemli değerlerinden biri... İnsanı insan yapan bir kaç etkinlikten biri... İnsanlığın iyiden yana attığı adımlarının en önemlileri hep bilim kimliğinde atılmıştır. Bilim insanları tarihin en kutlu insanları arasında yer alırlar...Bizim tarihimiz bilim insanları yönünden zengindir. Bizim tarihimiz içinde yer alan öyle isimler vardır ki insanlığa yön veren kilometre taşları arasında yer alır, ölümlerinden sonra da insanlığa pusula olup yön göstermeye devam ederler...Bu isimler arasında Kâtip Çelebi nin çok önemli bir yeri vardır...
Asıl adı Mustafa dır. Çelebi, 1609 tarihinde İstanbul da doğmuştur.Çelebi Doğuda Hacı Halife , Batıda ise Hacı Kalfa adıyla tanınır. Katip çelebi çocukluk çağlarında iyi bir eğitim almıştır. 4. Murat döneminde girişilen Doğu seferlerine kâtip olarak katılmıştır.
Tarihten tıbba , coğrafyadan astronomiye kadar geniş bir bilgi ve ilgi alanına sahiptir.
Çelebinin aynı zamanda çok zengin bir kitaplığı vardı.
1645 te sıra kendisine geldiği halde terfi ettirilmediği için kalemdeki görevinden ayrıldı.1648 de yazdığı TAKVİM-ÜT TEVARİH adlı eserinden dolayı şeyhülislam Abdurrahim Efendi aracılığıyla kalemde ikinci halifeliğe getirildi.Bundan sonra da Çelebi peş peşe eserler vermeyi sürdürdü. Yirmiye yakın eser veren Çelebi nin en önemli eserleri tarih, coğrafya ve bibliografya alanlarındadır.
Görüldüğü gibi yapılan bir yanlış Çelebi nin moralini bozmuş , ancak pes etmemiştir. Sonunda da Çelebi hak ettiği yere getirilmiş ve çok önemli hizmetler ortaya koymuştur.
Çelebi nin tarih ile ilgili eserlerinden ilki 1642 yılında tamamladığı Arapça Fezleke dir.
En tanınmış eserlerinden olan Tuhfet-ül- Kibar fi Efsaril- Bihar da kuruluş döneminden 1656 yılına kadar Osmanlı denizciliğinin bir tarihçesi yanında Osmanlı donanmasının , tersane ve bahriye örgütünün işleyişini ele alır.
Coğrafi yapıtların en önemlisi olan Cihannüma , Osmanlı coğrafyacılığında yeni bir çığır açmıştır.
Çelebi İslam Coğrafyacılarının bazı bilgilerinde yanlışlarının olduğunu ifade etmiştir. Bunun nedeninin ise harita kullanmamalarından kaynaklandığını belirtmiştir.
Çelebi 1657 yılında vefat etti. Mezarı Vefa dan Unkapanı' ndaki Mahmudiye Köprüsüne inen büyük caddenin sağ kenarındadır.
Kâtip Çelebi Çalışkan , iyi insan ilişkileri geliştirebilen, vakar sahibi , az konuşan, çok yazan biri olarak bilinmektedir.
Çelebi Batı Bilimleriyle ilgilenmiş ve bunları doğu bilimleriyle karşılaştırıp sentezini yapmış ilk Türk bilim adamlarından biridir.
Çelebinin başka eserleri şunlardır:
*Kanunname
*Tarihi Frengi Tercümesi
*Tarih-i Kostantiniyye ve Kayasira
*Irşad-ül Hayara ila Tarihil Yunan ven Nasara
*Tuhfetül- ahyar fil Hikem vel- Emsalyei- Eşar
*Dürer-i Muntaşıra ve Gurer-i Münteşire
Çelebi Osmanlı tarihinde tarihçilik anlayışı ve üslübünda çığır açmış ve Osmanlı tarihinde saray merkezli ve saray güdümlü tarih anlayışını yıkmış onun yerine eleştirel ve bilimsel tarih perspektifinin gelişiminde büyük katkılarda bulunmuştur. Bu çalışmalarıyla o Osmanlı aydının doğuşunun önünü açmıştır da denebilir.
